“Een halve eeuw cholesterolverdwazing”
Een halve eeuw lang heb ik een generatie artsen zien ontstaan met opvattingen en richtlijnen over cholesterol die niet ontleend zijn aan wetenschappelijk onderzoek, maar aan farmamarketing. De sturing door financieel belanghebbenden is bepalend geworden voor de cholesterolverlagende behandeling van patiënten.
Statines ontlenen hun werking aan het verlagen van cholesterolwaarden en niet aan hun ontstekingsremmend effect. Cholesterolwaarden moeten verlaagd worden. “The lower, the better”. Zie daar het algemeen aanvaarde gedachtengoed van de dokter van vandaag.
Die dokter kijkt je verbijsterd aan als je betoogt dat alle cholesterolverlagende interventie-onderzoeken van voldoende grootte, looptijd en kwaliteit geen verschil laten zien op harde eindpunten. Representatieve voorbeelden zijn de IDEAL-studie met Lipitor (atorvastatine), de IMPROVE-IT-studie met Ezetrol (ezetimib) en Inegy (ezetimib + simvastatine) en zeer recent de FOURIER-studie met de PCSK-9-remmer Praluent (evolocumab).
De studies hebben gemeen dat er geen enkel verschil in sterfte optreedt door medicamenteuze verlaging van cholesterol. Dat is ondubbelzinnig de uitkomst van die studies. Daarnaast laten ze uiterst marginale verschillen zien in het optreden van cardiovasculaire complicaties als hartinfarct en beroerte. De Number Needed to Treat (NNT) om die complicaties te voorkomen, rechtvaardigt van geen kant de behandeling met cholesterolverlagers en dat al helemaal niet als men kijkt naar de bijwerkingen, zoals het ontstaan van diabetes en een verhoogde incidentie aan kanker.
De studie-uitkomsten hebben onveranderlijk gemeen dat ze door een groepje hoogleraren op onaanvaardbare wijze worden gepresenteerd. Ik liet u vele video-opnames zien van presentaties door de professoren John Kastelein (AMC), Wouter Jukema (LUMC), Erik Stroes (AMC) en Frank Visseren (UMC).
Tenslotte komt vaak manipulatie van de onderzoeksopzet voor. De IMPROVE-IT-studie spant daarbij de kroon met negen jaar knoeien en kneden om een statisch significante uitkomst te verkrijgen van een gekunstelde uitkomstmaat, die met een NNT van 50 klinisch irrelevant is.
Talrijke artikelen en boeken verschenen over de cholesterolhype. Met goede argumenten werd aangetoond dat medicamenteuze verlaging van het cholesterolgehalte geen enkele zin heeft en dat vaatcomplicaties met stolsels worden veroorzaakt door ontstekingen van de vaatwand. Statines zijn effectief daartegen, niet vanwege hun cholesterolverlagende werking, maar vanwege hun ontstekingsremmende werking. Een lage dosering van het goedkope simvastatine is daarbij volgens de grote IDEAL-studie net zo effectief als een hoge dosering van het sterker werkende atorvastatine. Zie Medisch Contact van 2008. Met de slogan “The lower, the better” werden en worden dure, sterke cholesterolverlagers in de markt gezet. Ze zijn zonder uitzondering zinloos, schadelijk en duur.
In de grote Jupiter-studie werd een duidelijk verband aangetoond tussen ontsteking en cardiovasculaire complicaties. In vaktermen: een relatie met een verhoogd CRP-gehalte (C-Reactief Protein) als indicator van ontstoken endotheel (bekleding van de vaatwand). De studie-uitkomst kwam als een verrassing en verdween snel uit het zicht. Hij vormde een bedreiging voor de lucratieve cholesterolhypothese met cholesterol als de kwade pier.
Een plaats apart nemen mensen in met Familaire Hypercholesteremie (FH). Zij kunnen vroegtijdig overlijden, maar niet door hun hoge cholesterolgehalte, maar doordat een klein deel van hen drager is van een bepaald soort lipo-proteïnen (vet-eiwitten). Het gros van deze mensen met torenhoge cholesterolwaarden wordt hoogbejaard met schone bloedvaten. Dat bewijst dat een hoog cholesterolgehalte niet de gevaarlijke factor is, zoals producenten van cholesterolverlaers er al tientallen jaren inhameren. Cholesterol moest gedemoniseerd worden, want daar valt aan te verdienen. Wetenschappers die anders beweerden, werden niet gevraagd als spreker tijdens de vele congressen en nascholingen waar bigfarma grote invloed op heeft met zijn onuitputtelijke fondsen. Ook het meeste onderzoek wordt gestuurd door de industrie. Wie betaalt, bepaalt.
Hoe lang zal deze cholesterolhype nog aanhouden? Hij brokkelt gelukkig af en in Amerika hebben wetenschappelijk organisaties in 2013 al afstand genomen van de obsolete LDL-verlaging met geneesmiddelen. Dat lijkt nog niet echt doorgedrongen tot Nederland.
Ik wil u graag laten delen in wat professor Paul Hugenholtz over deze materie zegt. Hij was mijn universitaire leermeester in de cardiologie en oprichter van het wereldberoemde Thoraxcentrum van de Erasmus universiteit. Als erevoorzitter van de Nederlandse Vereniging van Cardiologen (NVVC) en als erevoorzitter van European Society of Cardiology (ESC) heeft hij enig recht van spreken. Op 87-jarige leeftijd gaf hij vorig jaar nog acte de présence tijdens het jaarlijkse congres van de ESC te Rome. Hij ziet dingen die anderen niet zien en deed mij daar uiterst leerzaam verslag van.
Hij is voorstander van meer onderzoek naar de effecten van voeding op hart- en vaatziekten. In het bijzonder naar de effecten van mediterrane voedselbestanddelen, zoals polyphenolen.
Voor meer informatie over professor Paul Hugenholtz verwijs ik u naar zijn nieuwsbrief van april 2017. Hier haalt hij weer eens de fundamenten onder de cholesterolhype vandaan die onze wereld vele honderden miljarden heeft gekost en vele patiënten hun gezondheid of leven.
Door: Hans van der Linde, huisarts te Capelle aan den IJssel
Zie reacties op de website daar
https://www.apothekersnieuws.nl/een-halve-eeuw-cholesterolverdwazing/comment-page-2/#comment-181036
