Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

 

 

Kokosolie (synoniem Oleum cocos, kokosvet of klapperolie) is een tropische olie, die wordt verkregen door persen of extractie van kopra, het gedroogde witte vruchtvlees van de vrucht van de kokospalm (Cocos nucifera), de kokosnoot. Ongeharde en ongeraffineerde (vierge) kokosolie heeft een smeltpunt van rond de 24-26 °C en is daarom in ons klimaat meestal gestold, en dus een vet. In tropische gebieden iheeft het meestal een vloeibare consistentie, een olie. Geraffineerde en geharde kokosolie heeft een smeltpunt van 30 tot 37 °C.

Zo’n tweederde tot driekwart van het droge gedeelte van het kokosvlees bestaat uit kokosolie/vet. Het is zeer rijk aan verzadigde vetzuren met een middellange keten, zoals laurinezuur, myristinezuur en palmitinezuur.

Kokosolie moet niet worden verward met kokosmelk of kokoswater. Kokosmelk is een melkwitte vloeistof, bereid uit het geraspte vruchtvlees van de kokosnoot. Kokoswater is het troebele vocht in het binnenste van de noot.

Inhoud 1 Samenstelling 2 Verwerking door het lichaam 3 Toepassingen 4 Meer wetenswaardigheden over kokosolie 4.1 Tegen schimmels 5 Bronnen, noten en/of referenties

Samenstelling

Voedingskundig gezien valt kokosolie onder de groep verzadigde vetproducten, het bestaat voor 86% uit verzadigde vetzuren. Niettemin heeft kokosolie een vetzuurprofiel dat afwijkt van dat van de meeste andere en vergelijkbare bronnen van verzadigd vet. Ongeveer 68% van het verzadigd vet in kokosolie bestaat uit middellangeketen vetzuren, ook wel bekend onder hun engelse afkorting MCTs (Medium Chain Triglycerides). Het overgrote deel hiervan (circa 45-50%) is laurinezuur, dit vetzuur wordt in de darm omgezet in monolaurine, daarnaast nog relatief grote hoeveelheden myristinezuur en palmitinezuur. Verder bevat het nog 7% caprinezuur^[1].

De meeste andere plantaardige oliën en vetten bestaan uit langeketen vetzuren Van alle plantaardige oliën heeft alleen palmpitolie een vergelijkbaar vetzuurprofiel.

Vetzuursamenstelling van kokosolie
Vetzuur	Aantal koolstofatomen en aantal dubbele bindingen	Soort vetzuur	Percentage in kokosolie Bron:[2]
Caprinezuur	10:0	Verzadigd vetzuur)	6-7 % [1]
Laurinezuur	12:0	Verzadigd vetzuur)	49 % [2]
Myristinezuur	14:0	Verzadigd vetzuur	17,5 % [2]
Palmitinezuur	16:0	Verzadigd vetzuur	9,0 % [2]
Stearinezuur	18:0	Verzadigd vetzuur	3,0 % [2]
Oliezuur	18:1 (ω-9)	Enkelvoudig onverzadigd vetzuur	5,0 % [2]
Linolzuur	18:2 (ω-6)	Meervoudig onverzadigd vetzuur	1,8 % [2]

Verwerking door het lichaam

Middellangeketen vetzuren worden gemakkelijk door de darmen geabsorbeerd. Eenmaal in het bloed gaan ze rechtstreeks naar de lever en worden daar net zo snel in energie omgezet als suikers. Bovendien worden MCT’s maar voor een klein deel opgeslagen als vet. Om deze redenen worden ze vaak gebruikt in sportdrankjes.

Deze middellangeketen vetzuren worden iets gemakkelijker omgezet in onmiddellijk bruikbare energie dan andere vetten.

Toepassingen

Kokosolie wordt in de keuken vooral gebruikt om te bakken, braden of frituren. De olie is voor dat doel zeer geschikt, omdat het een zeer hittestabiele olie is: het heeft een hoger rookpunt dan olijfolie. Door de aanwezigheid van veel verzadigde vetzuren is de gevoeligheid voor oxidatie c.q. ranzig worden minder dan bij onverzadigde vetten. Daardoor ontstaan minder schadelijke polymeren en vrije radicalen dan het geval zou zijn bij vetten die gevoelig zijn voor hitte, zoals vetten met veel onverzadigde vetzuren. Daardoor gaat kokosolie langer mee dan de gevoeligere meervoudig onverzadigde vetzuren die in de meeste frituuroliën zitten.

Ook als vervanger van roomboter of margarine is kokosolie/kokosvet geschikt. Kokosolie levert gemiddeld zo’n 8,3 – 8,6 kcal per gram, terwijl vetten normaal gesproken 9 kcal per gram leveren.

MCT-oliën (medium chain triglyceride oils) worden vaak toegevoegd aan medicinale preparaten voor mensen die moeite hebben om de langere ketens te verteren en vormen een bestanddeel van babyvoeding.

Daarnaast wordt kokosolie in de zoetwarenindustrie gebruikt, aangezien kokosvet bij het smelten smeltwarmte opneemt, geeft het een verkoelend effect in de mond.

Kokosolie wordt ook in de cosmetische industrie gebruikt. Toepassingen zijn onder andere gangbare cosmetica, zeep, tandpasta en shampoo. Ook andere laurinezuurrijke oliën (laurineoliën) worden voor dat doel gebruikt.

Kokosvet wordt daarnaast als grondstof voor de oleochemie gebruikt. Vanwege het hoge gehalte aan laurinezuur is kokosolie een belangrijke uitgangsstof voor de productie van oppervlakte-actieve stoffen. Ook de productie van biobrandstof uit kokosolie is mogelijk.

Meer wetenswaardigheden over kokosolie

Zuivere kokosolie is kleurloos of in vaste vorm wit. Een bruinachtige kleur kan ontstaan als er iets van de bruine bast in de olie terecht is gekomen of door rook, als gevolg van het droogproces.

Kokosolie verlaagt de cholesterol-HDL-cholesterolratio^[3].

Caprinezuur (7% in kokosolie, C10:0) reduceert het VLDL-plasmagehalte in het bloed^[4]. Hoge VLDL-gehaltes worden gerelateerd aan coronaire vaatziekten^[5]. Tevens heeft caprinezuur een antivirale en -bacteriële activiteit^[1].

Korteketen vetzuren zoals boterzuur (C4:0) voorzien de darmcellen van energie^[6].

Capron-, capryl- en caprinezuur (resp. C6:0, C8:0 en C10:0) zijn alle anti-inflammatoir^[6] en zijn antiviraal, antibacterieel, antiprotozoïsch en antifungaal^[1].

Myristinezuur (C14:0) verhoogt het biologisch actieve EPA (n-3) in weefsels^[7]

Hoewel kokosolie voor een belangrijk deel uit verzadigd vet bestaat, blijkt dit bij Polynesische bevolkingsgroepen geen enkele invloed te hebben op het risico op hart- en vaatziekten. In populaties in Azië en de Polynesische eilanden, waar een groot deel van de vetinname (tot soms 80%) uit kokosolie bestond, bleek er geen enkel verband met obesitas en/of dyslipidemie^[8][9]. Kokosolie wordt zelfs wel eens gebruikt bij de behandeling van obesitas, vanwege het hoge gehalte aan middellange keten vetzuren^[2][10], aangezien deze lipiden gemakkelijk worden geoxideerd en niet worden opgeslagen in het vetweefsel, waardoor het basaal metabolisme afneemt.

Laurinezuur (C12:0) heeft de grootste antivirale activiteit van de MCFA’s^[1]. Bij metabolisering in het lichaam kan de mono-ester van laurinezuur ontstaan te weten monolaurine. Uit onderzoek blijkt dat monolaurine een destructief dan wel inactiverend effect heeft op de volgende bacteriën:

1. Listeria monocytogenes
2. Helicobacter pylori (gramnegatief)
3. Hemophilus influenzae (gramnegatief)
4. Staphylococcus aureus
5. Streptococcus agalactiae
6. Streptococci groepen A, B, F en G
7. grampositieve organismen
8. gramnegatieve organismen, indien geprepareerd met een chelaat
9. Chlamydia trachomatis^[11]

Tegen schimmels

1. ringworm
2. Candida albicans: Kokosolie is even effectief als fluconazol bij de bestrijding van de Candida albicans schimmel.^[12] Caprinezuur is het snelst en meest effectief, laurinezuur (12:0) was effectiever bij lagere concentraties en langere blootstelling.^[13]

Eéncelligen:

1. Giardia lamblia

Ook bij een aantal virussen werkt monolaurine inactiverend of dodend. Met name de zogeheten lipid coated viruses oftewel de virussen met een lipidenenvelop:

1. hiv-1, hiv+
2. mazelen (Rubeola) virus
3. Herpes simplex virus 1
4. Herpes simplex virus 2
5. Herpes viridae (alle)
6. Humaan lymfotrope virussen (type 1)
7. Vesicular Stomatitis Virus (VSV)
8. Visna virus
9. Cytomegalovirus (CMV)
10. Epstein-Barrvirus
11. Influenza virus
12. Pneumonovirus
13. Sarcomavirus
14. Syncytieel virus

Het werkingsmechanisme van monolaurine om lipid coated virussen uit te schakelen wordt toegeschreven aan het oplosbaar maken van de in de virusenvelop aanwezige vetzuren en fosfolipiden. Hierdoor desintegreert de virusenvelop en wordt het virus gedeactiveerd. Onderzoeken suggereren ook een rol in een effect op signaaltransductie in de celreplicatie.

Veel van de virussen die worden gedeactiveerd door monolaurine veroorzaken dikwijls een opportunistische infectie in hiv-positieven. Dit zijn secundaire infecties die een dodelijke afloop kunnen hebben in deze groep patiënten^[1].

Bronnen, noten en/of referenties:

Algemeen:

• Mary G. Enig, Ph.D. Feiten over vetten. Het complete basiswerk over de voedingswaarde van oliën, vetten en cholesterol. Drukkerij Bakker, Roelofarendsveen (2003, vertaling); ISBN 90-806706-18. (Oorspronkelijke titel: Mary G. Enig, Ph.D. Know Your Fats: The complete Primer for Understanding the Nutrition of Fats, Oils, and Cholesterol. Bethesdapress, USU (2000); ISBN 0-9678126-0-7)—-

In de tekst:

1. ↑ ^{a b c d e f} (en) Liebermann S, Enig MG, Preuss HG. A review of monolaurin and lauric acid: natural virucidal and bactericidal agents; Alternative and Complementary Therapies. December 2006, 12(6): 310-314.
2. ↑ ^{a b c d e f g h} (en) Assunção ML, Ferreira HS, Dos Santos AF, et al. Effects of Dietary Coconut Oil on the Biochemical and Anthropometric Profiles of Women Presenting Abdominal Obesity. (2009) Lipids . PMID 19437058 gratis volledige artikel. In dit gerandomiseerde, dubbelblinde, gecontroleerde onderzoek bij 40 vrouwen met obesitas bleek inname van 30 ml kokosolie per dag, gecombineerd met een hypocalorisch dieet en lichamelijke activiteit in staat het HDL-cholesterolgehalte te verhogen, de HDL/LDL verhouding te verbeteren en de tailleomvang te verminderen in vergelijking met proefpersonen die hetzelfde dieet volgenden en oefeningen deden, maar sojaolie kregen in plaats van kokosolie
3. ↑ (en) Mensink RP, Zock PL, Kester AD, et al. Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials. (2003) Am J Clin Nutr 77:1146-1155. PMID 12716665 gratis volledige artikel.
4. ↑ (en) Tachibana S, Sato K, Cho Y, et al. Octanoate reduces very low-density lipoprotein secretion by decreasing the synthesis of apolipoprotein B in primary cultures of chicken hepatocytes. (2005) Biochim Biophys Acta 1737:36-43. PMID 16226916.
5. ↑ (en) Genest J. Lipoprotein disorders and cardiovascular risk. (2003) J Inherit Metab Dis 26:267-287. PMID 12889666.
6. ↑ ^{a b} (en) German JB, Dillard CJ. Saturated fats: what dietary intake? (2004) Am J Clin Nutr 80:550-559. PMID 15321792 gratis volledige artikel.
7. ↑ (en) Rioux V, Catheline D, Bouriel M, et al. Dietary myristic acid at physiologically relevant levels increases the tissue content of C20:5 n-3 and C20:3 n-6 in the rat. (2005) Reprod Nutr Dev 45:599-612. PMID 16188210. gratis volledige artikel.
8. ↑ (en) Prior IA, Davidson F, Salmond CE, et al. Cholesterol, coconuts, and diet on Polynesian atolls: a natural experiment: the Pukapuka and Tokelau island studies. (1981) Am J Clin Nutr 34:1552-1561. PMID 7270479 gratis volledige artikel. Uit deze studie naar de eetgewoonten van bewoners van de Polynesische eilanden PukaPuka en Tokelau, kwam naar voren dat de inname van verzadigd vet bij deze populaties zo rond de 50% ligt. Toch vonden de onderzoekers geen enkele aanwijzing voor verhoogde incidenties van hart- en vaatziekten, ondanks hoge totaal cholesterolwaarden
9. ↑ (en) Lipoeto NI, Agus Z, Oenzil F, et al. Dietary intake and the risk of coronary heart disease among the coconut-consuming Minangkabau in West Sumatra, Indonesia. (2004) Asia Pac J Clin Nutr 13:377-384. PMID 15563444.
10. ↑ (en) Calborn, C. Calborn, J. (2005) The Coconut diet. Grand Central Publishing, New York.
11. ↑ (en) Bergsson G, Arnfinnsson J, Karlsson SM, et al. In vitro inactivation of Chlamydia trachomatis by fatty acids and monoglycerides. (1998) Antimicrob Agents Chemother 42:2290-2294. PMID 9736551 gratis volledige artikel.
12. ↑ (en) Ogbolu DO, Oni AA, Daini OA, et al. In vitro antimicrobial properties of coconut oil on Candida species in Ibadan, Nigeria. (2007) J Med Food 10:384-387. PMID 17651080.
13. ↑ (en) Bergsson G, Arnfinnsson J, Steingrímsson O, et al. In vitro killing of Candida albicans by fatty acids and monoglycerides. (2001) Antimicrob Agents Chemother 45:3209-3212. PMID 11600381 gratis volledige artikel

https://nl.wikipedia.org/wiki/Kokosolie