Vitamine D, wat als een tekort geen tekort is?

In Nederland wordt doorgaans alleen vitamine D3 getest. Is deze waarde te laag, wordt geconcludeerd dat er sprake is van een tekort en zal u vitamine D supplementen voorgeschreven krijgen. Wat echter als er geen sprake is van een vitamine D tekort maar een vitamine D verstoring? In dat geval is het gevaarlijk om supplementen te gebruiken, deze zal aanzienlijke schade aan uw organen toebrengen. Hier kunt u lezen hoe een vitamine D verstoring (makkelijk) opgespoord kan worden.

Door de ligging van Nederland in verhouding tot de zon, is de zon alleen van april tot en met september tussen tien uur ’s ochtends en drie uur ’s middags sterk genoeg voor de huid om vitamine D aan te maken. Het gaat dan om de voorraad vitamine D voor deze omgezet wordt in de nieren naar de actieve vorm van vitamine D. Bij voldoende reserve kan een mens gewoon de winter door, er is immers genoeg reserve aanbod. Een half uurtje zon op een blote, niet ingesmeerde huid is al voldoende voor mega hoeveelheden vitamine D. Het lichaam kent een terug koppel systeem wat er voor zorgt dat het lichaam niet eindeloos vitamine D op blijft slaan. Gelukkig, vitamine D is een in vet oplosbare vitamine en kan het lichaam niet op een natuurlijke manier verlaten. Deze vitamine kan derhalve mee over gedoseerd worden met zeer ernstige klachten en fysieke schade van dien.

In het lichaam zijn er dus twee vormen van vitamine D. De D3 (of 25(OH)D), dit is vitamine D zoals opgeslagen in de lever, de reserve voorraad voor het lichaam. En de actieve vitamine D (of 1,25(OH)D), de vitamine na omzetting in de nieren en eigenlijk een pre-hormoon. Dit is feitelijk de vitamine D waar het om draait, belangrijk voor tal van organen en functies in het lichaam.

Wat doorgaans gemeten wordt is alleen de vitamine D zoals opgeslagen in de lever. Is deze tekort, wordt er automatisch vanuit gegaan dat er een vitamine D tekort bestaat en krijg je supplementen voorgeschreven varierend van tabletten tot druppels met hoge doseringen. Een tekort kan hiermee snel opgelost worden en de klachten van een vitamine D tekort zullen snel verdwijnen.

In veel gevallen zal dit ook echt aan de orde zijn en is de patiënt geholpen. In sommige gevallen is er echter sprake van een vitamine D verstoring. Dit treedt op bij met name auto-imuunziektes en andere aandoeningen, waarbij buiten de nieren elders in het lichaam vitamine D wordt omgezet in actieve vitamine D. Bij een verstoring is de vitamine D te laag maar de actieve vitamine D is te hoog. Het lichaam doet zijn best om de reserve vitamine D in de lever zo laag mogelijk te houden opdat de actieve D niet verder zal stijgen.

Een belangrijk systeem, het is namelijk de actieve D die bij overdosering of te hoge waardes zorgt voor dezelfde klachten als bij een vitamine D tekort plus schade in het lichaam. Is de actieve vitamine D blijvend te hoog, zal het kalk ontnemen van het lichaam (met name de botten) en deze afzetten in de weke delen van het lichaam, welke verkalken. Denk hierbij aan verkalking in de longen, de nieren of de lever. Deze schade is weinig tot niet omkeerbaar en wordt vrijwel altijd te laat ontdekt! In geval van een vitamine D verstoring waar vitamine D3 te laag en actief vitamine D hoog of te hoog is, is het dus gevaarlijk zo niet levensgevaarlijk om te suppleren. Het lichaam kan de vitamine D uit supplementen niet kwijt, deze wordt omgezet in actief vitamine D en deze zal dan ook stevig stijgen. Indien de actieve D niet wordt getest, zal een patiënt dit pas opmerken als er sprake is van schade.

Overigens is dit de reden dat in de bijsluiter wordt vermeld dat vitamine D niet of laag gedoseerd en begeleid gebruikt kan worden indien er sprake is van Sarcoïdose. Dit is alleen slechts een van vele auto-immuunaandoeningen waarbij een vitamine D verstoring kan optreden, het valt te betreuren dat de bijsluiter niet verder uitgebreid is.

Artsen zouden er dus goed aan doen bij het vermoeden van een vitamine D tekort, alle stoffen te laten bepalen die van belang zijn in het systeem rond vitamine D. Dus niet alleen de vitamine D3 maar ook de actieve vitamine D. In Academische ziekenhuizen is actieve vitamine D doorgaans terug te vinden op de prikformulieren. Bij de huisarts en regionale ziekenhuizen, dient het meestal bij geschreven te worden. Dit wordt geschreven als 1,25(OH)D. Daarnaast spelen PTH en fosfaat een grote rol bij de omzetting van vitamine D in het lichaam, het is verstandig dus ook deze waarden te laten bepalen. Omdat problemen met PTH en fosfaat wel bekendheid genieten in de medische wereld, laat ik de uitleg hierover even liggen.

Nu is de praktijk weerbarstig en helaas zijn er veel huisartsen en specialisten die weinig kennis hebben van vitamine D of vitamines in het algemeen. Zij weigeren veelal de actieve vitamine D te laten bepalen omdat ze denken dat dit niet nodig is (met oog op kostenbesparing). En bij een tekort in vitamine D3 zal beslist worden dat er sprake is van een tekort en supplementen mee gegeven worden. Nogmaals zal dit in de meeste gevallen geen problemen geven. Is er echter sprake van een verstoring, wordt deze niet opgemerkt en erger nog, in sneltreinvaart versterkt door toevoer van vitamine D via voorgeschreven supplementen. Meten is weten gaat hier zeker op.

Er is een manier om dit alsnog te kunnen ontdekken. Als u hoog gedoseerd vitamine D toedient maar de vitamine D3 blijft hetzelfde of daalt, is dit vaak een teken dat er meer aan de hand is dan een tekort. Het is dan wel zaak meteen te stoppen met supplementen en alsnog alle bepalingen te laten doen, waarbij de actieve vitamine D absoluut het belangrijkst is. Tevens als de klachten van het vitamine D tekort niet verminderen of zelfs erger worden, is het raadzaam alsnog alle waardes rondom vitamine D te laten bepalen. Tot slot reageren patiënten met een vitamine D verstoring vaak slecht op supplementen, ze worden er ziek van of lijken bijwerkingen te krijgen. Lijken, de supplementen kennen geen bijwerkingen maar het lichaam geeft een reactie op een teveel aan toevoer vitamine D.

Wellicht klinkt dit als een paniekbericht of gaat u er vanuit dat een arts het toch heus beter zal weten. Het is helaas zo dat het onderwerp vitamines weinig tot niet aan bod komt gedurende de medische studie. Daar komt bij dat een vitamine D tekort in Nederland een veel voorkomend fenomeen is, door de ligging van ons land maar ook de (op zichzelf goede) waarschuwing uzelf te beschermen tegen de zon. In medische vakbladen, informatiebrochures en korte bijscholingscursussen wordt gericht op het meest simpele probleem en de meest simpele oplossing: het tekort. Een vitamine D verstoring wordt niet over geïnformeerd met als gevolg dat menig arts hier niet van op de hoogte is. Een huisarts wordt sowieso niet geacht ver gespecialiseerd te zijn, deze weet een beetje van alles in plaats van alles van een gebied. Een ontzettend moeilijke situatie als u nu net degene bent met een verstoring maar niet voldoende wordt getest en supplementen voorgeschreven krijgt die de zaak verergeren. En in dit geval is van de regen in de drup komen een understatement, aangezien vitamine D voor invaliderende schade in het lichaam kan zorgen.

Tot slot denk ik persoonlijk dat dit geen hoofdbreker voor patiënten zou moeten zijn. De actieve vitamine D kan immers gewoon worden bepaald en daarmee kan elke mogelijke ellende rond vitamine D problematiek gemakkelijk voorkomen worden. Het vraagt geen offer van zowel u als de arts in kwestie, er is dus geen enkele reden waarom de testen niet op de juiste wijze uitgevoerd zouden worden.

———————————-

Ik heb me hierin verdiept en ben erover gaan schrijven omdat ik zelf een uitzondering op de regel ben. Na testen bleek dat ik een ernstig tekort had op zowel vitamine D als actieve vitamine D. Ik werd echter doodziek van de voorgeschreven hoog gedoseerde supplementen en kreeg hevige pijnaanvallen in de lever. Nu kennen de supplementen geen bijwerkingen en de arts besloot dat ik me wat inbeeldde. Toch ben ik samen met de huisarts terug gegaan naar een lage dosering elke dag in plaats van hoog gedoseerde druppels in een keer.

Dat ging een aantal maanden goed, de vitamine D en actieve vitamine D stegen langzaam de goede kant op. Na een klein jaar trad er echter een probleem op. De vitamine D3 steeg niet meer, maar de actieve D werd almaar hoger en uiteindelijk te hoog. Ik kreeg klachten terug en deze keer heviger dan de klachten van het eerdere tekort waren geweest. De huisarts gaf toe geen idee te hebben waardoor dit veroorzaakt werd, ik moest maar wel stoppen met supplementen.

Heb vervolgens zoveel mogelijk wetenschappelijke informatie gezocht over vitamine D in het lichaam. Heb hulp gekregen van iemand die zelf ernstige problemen heeft met verkalking na overdosering van vitamine D en zeer uitgebreide informatie op het internet plaatst. En heb met veel artsen en specialisten overlegd. Helaas vond ik slechts een internist in opleiding die me alles kon vertellen over een vitamine D verstoring. Momenteel suppleer ik weer laag gedoseerd bij en wordt er regelmatig een vitamine D3 en actieve vitamine D bepaling verricht via de huisarts.

https://www.cinner.com/vitamine-d/vitamine-d-wat-als-een-tekort-geen-tekort-is/