Oude ziekteverwekkers die vrijkomen uit smeltend ijs vormen een probleem
Een potentieel wereldwijd probleem.
Wetenschappers hebben ontdekt dat oude ziekteverwekkers die vrijkomen uit smeltend ijs een reëel probleem vormen voor de wereld, en we moeten voorzichtig zijn.
Wat ooit een sciencefiction-fantasie leek – een dodelijk virus dat ontwaakt uit oeroud ijs – komt naar voren als een reële bedreiging. De nieuwe wetenschappelijke analyse waarschuwt dat oude ziekteverwekkers, lang gevangen in gletsjers en permafrost, door klimaatverandering kunnen vrijkomen en grote schade aanrichten in moderne ecosystemen.
Oude ziekteverwekkers: bevrijd van smeltend ijs?
Sciencefiction prikkelt ons vaak met verhalen over gevaarlijke organismen opgesloten in ijs, van vormveranderende buitenaardse wezens op Antarctica tot superparasieten in Siberische mammoeten. Nu is dit vergezochte idee een huiveringwekkende realiteit geworden. Terwijl de wereld opwarmt, kunnen ziekteverwekkers die millennia lang in ijskappen en gletsjers zijn bevroren, wakker worden en onze ecosystemen bedreigen.
Historische precedenten
Wetenschappers hebben verschillende gevallen gevonden waarin oude ziekteverwekkers nieuw leven werden ingeblazen:
- In 2003 werden bacteriën gewekt uit een 750.000 jaar oude ijskern op het Qinghai-Tibetaanse plateau.
- Een 30.000 jaar oud “zombie” Pithovirus sibericum-virus werd in 2014 nieuw leven ingeblazen uit de Siberische permafrost.
- Een uitbraak van miltvuur in 2016, waarbij duizenden rendieren in Siberië omkwamen, werd toegeschreven aan het ontdooien van Bacillus anthracis-sporen.
Het opwarmende klimaat veroorzaakt een snelle smelting, waardoor elk jaar naar schatting vier triljoen micro-organismen uit ijs vrijkomen – een aantal dat gelijk is aan het aantal sterren in het universum. Wetenschappers hebben opmerkelijke genetische compatibiliteit geïdentificeerd tussen virussen uit sedimenten van Arctische meren en potentiële levende gastheren.
Het risico beoordelen
Ondanks het astronomische aantal organismen dat wordt vrijgelaten, heeft niemand tot nu toe het risico voor moderne ecosystemen kunnen kwantificeren.
In een studie gepubliceerd in PLOS Computational Biology berekenden wetenschappers de ecologische risico’s van het vrijgeven van oude virussen. Met behulp van software genaamd Avida simuleerden wetenschappers de effecten van het vrijgeven van één type oude ziekteverwekker in moderne biologische gemeenschappen.
Mogelijke consequenties
De resultaten waren alarmerend:
- 1% van de gesimuleerde introducties kan wereldwijd grote milieuschade en een verlies van gastheerorganismen veroorzaken.
- De ziekteverwekkers overleefden en evolueerden vaak in de moderne wereld, werden soms dominant en veroorzaakten waarschijnlijk verliezen voor de diversiteit van de gastheer.
- In het slechtste maar plausibele scenario verminderde de invasie de grootte van de gastgemeenschap met 30%.
Uitsterven en ziekte
Deze bevindingen suggereren dat deze voorheen fictieve dreiging ecologische verandering zou kunnen stimuleren. Hoewel de studie geen menselijke risico’s heeft gemodelleerd, is het feit dat deze “tijdreizende” ziekteverwekkers gastgemeenschappen kunnen vestigen en degraderen, zorgwekkend.
De studie wijst op een andere potentiële bron van het uitsterven van soorten, en dringt er bij de samenleving op aan deze risico’s te begrijpen en zich erop voor te bereiden. Opmerkelijke virussen zoals SARS-CoV-2, Ebola en HIV werden waarschijnlijk door andere dierlijke gastheren op mensen overgedragen, dus een ooit door ijs gebonden virus dat de menselijke bevolking binnendringt, is denkbaar.
Een waarschuwing en een oproep tot actie
Hoewel de waarschijnlijkheid dat een catastrofale ziekteverwekker uit smeltend ijs tevoorschijn komt laag blijft, waarschuwen wetenschappers dat het niet langer slechts een fantasie is. Het ontwaken van oude microben vormt een aanzienlijk gevaar en dringt er bij de wereld op aan acht te slaan op de waarschuwing en zich voor te bereiden op mogelijke gevolgen.
