Luchtvochtigheid drijft griepvirussen

Luchtvochtigheid drijft griepvirus
De absolute luchtvochtigheid heeft wereldwijd invloed op de verspreiding van griepvirussen. Of het effect positief of juist negatief is, hangt af van de temperatuur in een gebied. Dat schreven Amerikaanse biologen vorige week in het blad PNAS.

In gebieden met een gematigd klimaat, zoals in Noord-Amerika maar ook in veel Europese landen, is ieder jaar een duidelijk griepseizoen te onderscheiden. In de herfst, als het kouder wordt en de luchtvochtigheid afneemt, worden griepvirussen wakker en gaan ze zich verspreiden. In tropische gebieden is zo’n duidelijke griepgolf er helemaal niet. Toch komt griep in de tropen ook voor en houdt het zich aan dezelfde regels.

In (sub)tropische gebieden zijn de schommelingen in temperatuur en luchtvochtigheid zo zwak dat er niet echt een duidelijk griepseizoen is aan te wijzen.

Omslagpunt
De Amerikaanse bioloog George Sugihara komt met die conclusie na het analyseren van achttien jaar aan griep- en klimaatdata van over de hele wereld. Dat zowel de temperatuur als de luchtvochtigheid een rol spelen bij de verspreiding van griep was al bekend. Maar in eerder onderzoek is steeds gekeken naar die twee als individuele factoren. Sugihara stopte alle data samen in één wiskundig model en kreeg zo voor het eerst inzicht in de manier waarop luchtvochtigheid en temperatuur samen de verspreiding van griepvirussen reguleren.

Tot een temperatuur van ongeveer 24°C voelt het griepvirus zich het prettigst bij een lage absolute luchtvochtigheid. Dat is de situatie zoals die in Noord-Amerika en veel Europese landen in de wintermaanden is. Boven een temperatuur van 24°C slaat de relatie plots om. Griepvirussen prefereren dan juist een omgeving met een hoge luchtvochtigheid. En dat lijkt weer veel op de situatie zoals die in de tropen is.

Virale envelop
De conclusie van Sugihara en zijn team komt goed overeen met de resultaten van eerdere studies. Ieder griepvirus heeft een virale envelop, een structuur die ongeveer hetzelfde doet als de membraan van onze cellen. Het biedt bescherming en laat, selectief, belangrijke stoffen door. Nu heeft de virale envelop van griepvirussen twee zwakke plekken. Hij kan zwellen en uit elkaar klappen in een koude omgeving waar de luchtvochtigheid hoog is. Of hij kan uitdrogen in een warme omgeving waar de luchtvochtigheid laag is.

Vandaar dus dat griepvirussen zich in gebieden met een gematigd klimaat vooral goed verspreiden bij een lage luchtvochtigheid en in de tropen juist bij een hoge luchtvochtigheid. In andere omstandigheden raakt de virale envelop beschadigd en gaat het virus dood.

Nu we de wisselwerking tussen temperatuur en luchtvochtigheid kennen, wordt het dan mogelijk om de omgeving voor griepvirussen zo onaantrekkelijk mogelijk te maken? Sugihara denkt van wel. Bijvoorbeeld door in de winter binnenshuis de luchtvochtigheid omhoog te brengen met luchtbevochtigers. Of dat echt een oplossing is, blijft de vraag. Griepvirussen zijn natuurlijk niet de enige ziekteverwekkers waar we last van hebben. Bij een hogere luchtvochtigheid krijgen sommige bacteriën en schimmels misschien weer meer kans om uit te breken.

Bron: Global environmental drivers of influenza