Overgewicht is meer dan alleen voeding en beweging

30 juli 2025Laatste update: 30 juli 2025

Overgewicht is meer dan alleen voeding en beweging

Overgewicht wordt vaak simpelweg toegeschreven aan “te veel eten” en “te weinig bewegen”.

Maar deze aanname doet geen recht aan de complexiteit van het menselijk lichaam en de vele factoren die een rol spelen bij gewichtstoename. In werkelijkheid is overgewicht een multifactorieel probleem, waarbij biologische, psychologische, sociale en omgevingsfactoren allemaal een rol kunnen spelen.

1. Medische en lichamelijke oorzaken

Hormonale disbalans

Aandoeningen zoals hypothyreoïdie (trage schildklier), PCOS (polycysteus ovariumsyndroom), insulineresistentie en verstoringen in de bijnierfunctie kunnen het metabolisme vertragen en vetopslag bevorderen.

Sponsor

Medicatie

Verschillende medicijnen, waaronder antidepressiva, antipsychotica, corticosteroïden en bepaalde anticonceptiemiddelen, kunnen gewichtstoename veroorzaken als bijwerking.

Diastase recti

Een minder bekende oorzaak van een dikke buik is diastase recti: het uit elkaar wijken van de rechte buikspieren, vaak na zwangerschap. Dit is geen vetophoping, maar een verzwakte buikwand die niet zomaar verdwijnt met dieet of training.

Chronische pijn of fysieke beperkingen

Mensen met gewrichtsklachten, rugproblemen of neurologische aandoeningen kunnen minder bewegen, wat indirect bijdraagt aan gewichtstoename.

2. Psychologische en sociale factoren

Stress en slaaptekort

Langdurige stress verhoogt het stresshormoon cortisol, wat vetopslag stimuleert, vooral rond de buik. Slaaptekort verstoort daarnaast de hormonen die honger en verzadiging reguleren.

Emotie-eten

Eten als reactie op emoties zoals verdriet, verveling of angst is een veelvoorkomend copingmechanisme dat kan leiden tot overgewicht. Maar dat is velen al wel duidelijk.

Genetische aanleg

Sommige mensen hebben van nature een tragere stofwisseling of een lichaam dat efficiënter vet opslaat. Genetische aanleg bepaalt ook hoe het lichaam reageert op voeding, beweging en stress. Ook speelt leeftijd een rol.

Veranderingen in maatschappij en leefstijl

Veel mensen merken op dat er vroeger, ondanks een dieet rijk aan suikers en vet en meer eten zelfs, minder sprake was van overgewicht en diabetes. Mogelijke verklaringen:

Minder bewerkt voedsel: Voeding bevatte minder kunstmatige toevoegingen, zoetstoffen en conserveermiddelen.
Meer natuurlijke beweging: Mensen fietsten, wandelden en werkten fysiek meer.
Minder chronische stress: Het leven was eenvoudiger, met minder prikkels en prestatiedruk.
Gezondere darmflora: Door minder antibiotica en meer natuurlijke voeding was de darmgezondheid beter, wat invloed heeft op gewicht en stofwisseling.

Tegenwoordig zien we dat mensen bewuster eten en meer sporten, maar toch zwaarder worden. Mogelijke oorzaken zijn:

Ultra-bewerkt voedsel dat de stofwisseling verstoort.
Verstoorde darmflora door voeding, stress en medicatie.

Endocriene verstoorders (zoals BPA in plastic) die de hormoonhuishouding beïnvloeden.

Conclusie: Tijd voor meer begrip

Overgewicht is geen kwestie van luiheid of gebrek aan wilskracht. Het is een complex samenspel van lichamelijke, psychologische en maatschappelijke factoren. Door dit te erkennen, ontstaat er ruimte voor meer begrip, minder oordeel en betere ondersteuning.