Straf haar, ze is zestig!

Het gezicht was niet zichtbaar, maar wat een sierlijke verschijning was het! De man die de tempel binnenkwam, bewonderde het pasgetrouwde stel dat zojuist voor het altaar had geknield. En toen de priester voorstelde dat het kersverse bruidspaar elkaar zou kussen, draaide het meisje zich om… Peter Kannegrew schreeuwde het bijna uit van schrik: ze was oud! Wat een lelijk bedrog! Al snel ontving de bisschop een boze brief met de volgende inhoud: “Straf haar, ze is 60!”

Van een adellijke Engelse weduwe werd in de 14e eeuw verwacht dat ze hertrouwde. Er bestond een speciaal koninklijk besluit over deze kwestie. Men geloofde dat een vrouw verplicht was om zoveel nakomelingen te baren als God haar zou zenden. En zelfs al had ze in haar eerste huwelijk kinderen, dan nog moest ze opnieuw naar het altaar. Het niet naleven van deze wet leidde tot boetes!

Koningen hielden zich niet bezig met vrouwen die alleen bleven. Ze hadden nieuwe edelen nodig: mensen die hen trouw zouden dienen, hun bevelen zouden uitvoeren en, indien nodig, ten strijde zouden trekken. Hoe meer edelen er zijn, hoe sterker de koninklijke macht. Dit is ongeveer hoe men in de veertiende eeuw dacht. Waarom zou een jonge, gezonde vrouw zo haar tijd verspillen? Laat haar trouwen! Laat haar bevallen! Het is niet nodig om meteen naar het altaar te rennen. Maar een jaar of twee is lang genoeg om rouw te verwerken en weer een partner te vinden.

Hoe rijker en edelmoediger de weduwe was, hoe kleiner de kans dat ze haar leven zelfstandig kon leiden. Zulke mensen werden onmiddellijk gewaarschuwd. Koning Edward III kon een ‘bevrijde’ vrouw oproepen en rustig zeggen: hier is Heer zus-en-zo. Vrij. Slechts tien jaar ouder dan jij. Weduwe, drie kinderen. Wij moeten hem halen. Een dergelijk aanbod kon men niet weigeren. Daarom vonden er bruiloften plaats en zegende de vorst persoonlijk het bruidspaar…

Maar oudere vrouwen mochten rouwen tot het einde van hun dagen. Als een vrouw niet jong meer is en geen kinderen kan nalaten, wat heeft ze dan voor zin? Daarom werd er een ander decreet uitgevaardigd: na 60 jaar heeft een edelvrouw het recht om niet te trouwen.

Er waren natuurlijk ook andere situaties! Er waren jonge, mooie weduwen die absoluut niet meer met iemand anders wilden trouwen. Dan konden ze eenvoudigweg ontvoerd en gedwongen worden tot een huwelijk (dit gebeurde voortdurend). En er waren ook dames van zestig jaar oud die ervan droomden om tegen iemands schouder aan te kruipen. In de zomer van 1338 was gravin Alicia de Lacy verliefd en niet langer jong.

Ze was toen al twintig jaar weduwe. Na de dood van haar man legde Alicia in aanwezigheid van een priester een vurig gelofte van celibaat af. Ze zeiden dat ze zoveel van de graaf hield, dat ze zich niemand anders in zijn plaats kon voorstellen. Dit was een goede reden om niet te trouwen! Eén van de weinigen! Omdat Alicia haar gelofte in aanwezigheid van meerdere getuigen had afgelegd, bleef de vrouw met rust. Ze werd 59 jaar oud… En toen werd ze verliefd. Net een jong meisje!

De uitverkorene van de gravin was dertig jaar jonger. De arme, maar vriendelijk ogende ridder O’Neill deed haar hart sneller kloppen. Toen de man Alicia ten huwelijk vroeg, accepteerde ze het voorstel. Oh, ik vergat mijn gelofte…

Ik moet zeggen dat de gravin in haar jeugd erg mooi was. Ze was een kleine vrouw, maar zelfs op haar zestigste nog slank en fragiel. Tenzij je haar gezicht ziet… Dit is een parochiaan van de Sint-Ignatiuskerk die erin trapte! Ik ging de tempel binnen om te bidden en zag de huwelijksceremonie en de bruid van achteren. Hij bewonderde haar sierlijke figuur, en toen… werd hij verontwaardigd!

Deze zeer verontwaardigde man, Peter Cannegrew, deed navraag. Ik leerde over gravin de Lacey. En ik kwam erachter hoe oud ze was. Hij stuurde persoonlijk een boze brief naar de bisschop van Lincoln: “Straf haar! Ze is 60!” Ze zeggen dat de bruid niet zo oud kan zijn!

Eerlijk gezegd was trouwen op 60-jarige leeftijd niet verboden. Men vond het gewoon niet nodig. Maar het belangrijkste dat de bisschop ontdekte, was dat Alicia haar eigen gelofte had gebroken. En dit was al serieus.

De gravin moest met geld betalen. Betaal een hoge boete als berouw voor uw onverantwoordelijkheid. De koning, die eveneens op de hoogte was van Alicia’s wandaad, eiste overhaast dat ze nooit meer zou verschijnen in Londen of een andere grote stad waar een koninklijke residentie was. Het pasgetrouwde stel had er geen bezwaar tegen. Ze hield van haar ridder en was gelukkig.

Dit geval was overigens niet het enige. Omdat er in de veertiende eeuw heel veel mensen van 60 jaar en ouder waren. Als ze zeggen dat in die tijd “iedereen op veertigjarige leeftijd oud werd”, dan is dat niet waar. De gemiddelde levensverwachting was zeer kort vanwege de kindersterfte. Als je in de statistieken zowel de baby’s (en velen stierven) als alle andere mensen meerekent, dan kom je op een onbegrijpelijk getal van 29-30 jaar. Bovendien was de 14e eeuw de periode waarin de pest Europa bereikte. En het kostte zoveel mensen het leven dat het de statistieken voor lange tijd onbruikbaar maakte. Degenen die de kindertijd overleefden, stierven niet tijdens oorlogen en epidemieën en leefden tot de gebruikelijke leeftijd van 70-75 jaar.

Het koninklijke edict betreffende weduwen werd nog ongeveer honderd jaar lang nageleefd, maar verdween uiteindelijk onder de Tudors.

Bron