Bulgaarse archeologen hebben de marmeren Griekse god opgegraven tijdens opgravingswerkzaamheden in de voormalige stad Heraclea Sintica.
Tijdens het graven in een oud Romeins riool vonden Bulgaarse archeologen onverwacht een marmeren beeld van zeven voet van de Griekse god Hermes. De ontdekking werd gedaan tijdens lopende opgravingen op de archeologische vindplaats Heraclea Sintica in het zuidwesten van Bulgarije, vlak bij de Griekse grens.
Hermesbeeld opzettelijk begraven in riool
Gemaakt van marmer en bijna twee meter hoog, bleek het oude Hermesbeeld in verrassend goede staat te zijn. “Zijn hoofd is bewaard gebleven. Het is in zeer goede staat. Er zijn een paar breuken op de handen,” zei Dr. Lyudmil Vagalinski, die het team van archeologen bij Heraclea Sintica leidt. Het Hermesbeeld is vermoedelijk een Romeinse kopie van een oud Grieks origineel.
Archeologen denken dat de mensen van Heraclea Sintica het zeven voet hoge beeld begroeven nadat het Romeinse Rijk in de 4e eeuw officieel het christendom aannam. “Alles wat heidens was, werd verboden en ze sloten zich aan bij de nieuwe ideologie, maar blijkbaar zorgden ze goed voor hun oude goden”, legt Vagalinski uit. Het beeld werd voorzichtig in de riolen neergelaten en bedekt met aarde, wat hielp het eeuwenlang te bewaren. Archeologen zijn nog steeds bezig met het bergen van het Hermesbeeld. Nadat het uit de aarde is gehaald, wordt het overgebracht naar het Historisch Museum in Petrich, Bulgarije.
De geschiedenis van Heraclea Sintica
Heraclea Sintica, ook bekend als Heraclea Strymonike, was een oude Romeinse stad in het huidige dorp Rupite, Bulgarije. Koning Philippus II van Macedonië stichtte de metropool ergens tussen 356 en 339 v.Chr. Heraclea Sintica was een cruciale stedelijke nederzetting gedurende de duur van het Romeinse Rijk en tot in de vroege Byzantijnse tijd. Een aardbeving verwoestte echter een groot deel van de infrastructuur van de stad rond 425 n.Chr. Binnen vijftig jaar na de aardbeving was Heraclea Sintica verlaten.
De ruïnes van Heraclea Sintica werden in 2002 per ongeluk ontdekt, en de opgravingen begonnen in 2007. Archeologisch bewijs toont aan dat de stad vóór de aardbeving verschillende openbare gebouwen en tempels had, waaronder een theater en een forum. Naast het marmeren Hermesbeeld zijn er op de archeologische vindplaats Heraclea Sintica veel goed bewaarde mozaïeken en inscripties gevonden.
Wie is de Griekse god Hermes?
In de Griekse mythologie was Hermes de grote boodschapper van de goden en de zoon van Zeus en Maia. Gevleugelde sandalen droeg Hermes tussen de hemelen, de aarde en de onderwereld om berichten te bezorgen en om onheil te stichten. De oude mythe luidt dat Hermes als baby erin slaagde om een kudde van vijftig heilige runderen van zijn halfbroer Apollo te stelen. Als een van de twaalf goden van de berg Olympus verschijnt Hermes vaak in de oude Griekse, Romeinse en klassieke kunst. Hermes werd geassocieerd met handel vanwege zijn ongewone vermogen om snel te wisselen tussen goddelijke en menselijke rijken. Hij werd ook beschouwd als een beschermer van boodschappers, reizigers, handelaren, redenaars en dieven.
Van dit soort dingen wordt ik blij… als in ”oeffff toch nog gevonden… en wat geweldig dat dit er nog is!”
Het gebeurt niet elke dag dat archeologen een Romeins riool mogen uitgraven, maar het is nog zeldzamer dat ze daar een meesterwerk van een Romeins godenbeeld vinden.
Toch gebeurde dat buiten de stad Petrich in het zuiden van Bulgarije, dicht bij de grens met Griekenland en Noord-Macedonië.
Het marmeren beeld lijkt een getrouwe kopie te zijn van een van de grote Griekse meesterwerken en verschilde in één opzicht van andere Romeinse beelden die in Bulgarije zijn gevonden: het had zijn hoofd nog.
Riool moest het kunstwerk redden
Het beeld werd gevonden in de Cloaca Maxima, het hoofdriool van de oude stad Heraclea Sintică. Het land boven dit deel van het riool is privébezit, dus archeologen hebben niet de gelegenheid gehad om de site te conserveren en te restaureren. Ze kregen wel toestemming om kleine opgravingen uit te voeren en te voorkomen dat erosie de oude structuren beschadigt.
Deze keer waren ze de rioolwanden aan het vegen om de staat ervan te beoordelen toen ze plotseling een marmeren plaat zagen. Toen ze verder gingen, realiseerden ze zich dat er een bijna compleet standbeeld lag.
Bekijk de prille opgravingen van het standbeeld
Het beeld ligt nog deels onder de grond, maar het is al duidelijk dat het een meesterwerk is. Het stelt de Griekse god Hermes voor en is uit één stuk marmer gehouwen.
De stijl dateert uit de 2e eeuw. Het beeld is 2,1 meter hoog en vrijwel identiek aan Atalante Hermes, een marmeren beeld dat is gevonden in centraal Griekenland en waarvan men denkt dat het in de 4e eeuw v.Chr. is gemaakt door Lysippos, een van de drie grootste beeldhouwers van het oude Griekenland.
‘Dit is niet alleen het best bewaard gebleven standbeeld dat hier (in Heraclea Sintica, red.) is ontdekt, maar ook in Bulgarije in het algemeen,’ zegt opgravingsleider Lyudmil Vagalinski in een Facebook-bericht. Het enige dat het beeld mist, zijn de handen.
Het standbeeld Atalante Hermes in het Nationaal Archeologisch Museum van Griekenland. Deze versie is vermoedelijk een kopie uit de 2e eeuw, gemaakt naar de originele versie die door Lysippos werd gemaakt.
Het lag op zijn kant met het gezicht naar de rioolwand, dus het moet zorgvuldig zijn neergelegd voor het met aarde werd bedekt. Vagalinski veronderstelt dat de inwoners van de stad het standbeeld begroeven nadat een grote aardbeving de stad in 388 beschadigde. Daardoor bleef het standbeeld 1700 jaar lang onaangeroerd.
Christenen hakten de hoofden van heidense standbeelden af
Nadat het christendom onder keizer Theodosius de Grote (379-395) uiteindelijk de staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk werd, werden veel bestuurders en onderdanen gewelddadig antiheidens, vooral op de Balkan. Tempels werden verwoest en standbeelden omvergeworpen. Daarom hebben de meeste Romeinse beelden die in Bulgarije zijn gevonden geen hoofd; ze werden opzettelijk onthoofd om de vernietiging van de oude religie te symboliseren.
Keizerlijke openbaring en kil machtsspel: Zo werd het Romeinse Rijk christelijk
In oktober 312 bereiden twee Romeinse legers de beslissende slag voor bij een brug nabij Rome. Dan krijgt de ene legerleider, Constantijn, een openbaring die niet alleen de aanstaande slag, maar de hele wereldgeschiedenis zal veranderen.
Het is mogelijk dat de lokale bevolking, die het heidense geloof of de artistieke waarde van het beeld respecteerde, het beeld begroef om dit lot te voorkomen.
Als het standbeeld volledig is opgegraven, zal het in een speciaal gebouwde structuur worden geplaatst en zorgvuldig worden vervoerd naar het Historisch Museum in Petrich, waar het zal worden geconserveerd voor tentoonstelling.
