Beschadigd voor het leven
‘Wat ben jij dom, je kunt ook helemaal niets.’ Bijna dagelijks wordt de 8-jarige Julia uitgescholden. Ze weet niet beter, mama kan zó boos worden. Slaan doet ze niet, maar schelden doet ook pijn. ‘Had ik je maar nooit gekregen,’ riep haar moeder pas.
De 6-jarige Sam stond gisteren lang te wachten op het schoolplein. Papa was hem weer vergeten. Zijn ouders zijn te druk met hun eigen leven, te druk met werk. Speelgoed heeft hij genoeg, en hij zit op hockey en gitaarles. Maar ze hebben geen aandacht voor Sam. Voor zijn verhalen en voor zijn verdriet is er nooit ruimte. Hij heeft allang geleerd zijn tranen weg te slikken.
‘Psychische mishandeling gaat over een ouder die het kind voortdurend kleineert, uitscheldt, het kind achterstelt. Het gaat dus over een actieve rol van de ouder. Bij psychische verwaarlozing gaat het juist over wat een ouder níét doet. Het gaat om het negeren van alle pogingen en behoeften van een kind om contact met de ouder te hebben en frustreert de heel basale behoefte: gezien worden. En dat is misschien daardoor nog wel erger dan fysieke mishandeling,’ zegt Bernet Elzinga, hoogleraar aan de Universiteit Leiden.
Psycholoog Anne Marsman ziet ook overeenkomsten tussen psychische verwaarlozing en psychische mishandeling. ‘Het gaat in beide gevallen over ervaring op ervaring, dag in, dag uit. Het heeft iets constants.’
Elzinga: ‘Het komt ook tegelijk voor: er wordt gescholden en gekleineerd én er is nauwelijks aandacht voor het kind. Soms komt dat doordat een ouder bijvoorbeeld depressief is of met veel andere zorgen kampt, zodat er geen ruimte is voor de kinderen. Maar denk ook aan ouders die te veel met hun werk bezig zijn.’
Aanhankelijk of juist niet
Hardwerkende ouders
Psychische verwaarlozing en mishandeling laten soms zelfs sporen achter in het brein, laat onderzoek van Elzinga zien. ‘In de scan bleek dat bij mensen die ermee te maken hebben gehad de amygdala, het hersengebied dat betrokken is bij primaire emoties als stress en angst, heel sterk reageert op gezichten.’ Opvallend genoeg niet alleen op boze maar ook op vriendelijke gezichten. ‘Er is dus sprake van een alertheid in elk menselijk contact. En we zagen ook dat het deel in de prefrontale cortex dat belangrijk is voor het reguleren van emoties en zelfreflectie bij deze groep kleiner is. Dit deel heeft zich niet goed ontwikkeld.’ Dit verklaart mede waarom mensen die te maken hebben gehad met psychische verwaarlozing en/of mishandeling op latere leeftijd veelal moeite hebben met bijvoorbeeld emoties en waarom ook relaties vaak ingewikkeld zijn.
Psychische kindermishandeling wordt door professionals niet snel gezien. Elzinga: ‘En een kind zal ook niet zelf om hulp vragen. Het weet eigenlijk niet beter, het schelden of het gebrek aan aandacht hoort er gewoon bij. Dit is zoals het is, en het duurt heel lang voordat het erachter komt dat het ook anders kan. Goh, die ouders van mijn vriendin zijn wél heel lief. Die zelfreflectie komt pas veel later.’
Kinderen die te maken hebben met psychische verwaarlozing lopen bovendien later meer kans op het ontwikkelen van een depressie, vertelt Elzinga. ‘Niet gek, want bij depressie staan de negatieve zelfassociaties centraal en die zijn letterlijk jarenlang aangedragen door de ouders.’
Elzinga doet al jaren onderzoek naar de invloed van trauma en stress op affectieve, sociale en cognitieve functies. Anne Marsman promoveerde vorig jaar op haar onderzoek naar de langetermijninvloed van ingrijpende ervaringen in de jeugd. De conclusies van haar proefschrift en het onderzoek van Elzinga liegen er niet om.
Opgroeien met weinig aandacht en liefde blijkt diepe sporen achter te laten. Mensen zijn vaak voor hun leven beschadigd, zeggen de twee experts. ‘Het negatieve zelfbeeld is onderdeel geworden van de eigen identiteit, van het fundament. Met alle gevolgen van dien,’ stelt Elzinga. Vriendschappen en intieme relaties zijn vaak ingewikkeld.
Een gebrek aan eigenwaarde maakt mensen ook op latere leeftijd kwetsbaar voor misbruik en een hoop andere zaken, zegt Marsman. Dit alles kan weer doorwerken in de opvoeding van de eigen kinderen. Het risico op intergenerationele overdracht is groot.
Hoe reageert een kind volgens Elzinga meestal op psychische mishandeling en psychische verwaarlozing? ‘Een kind kan heel angstig worden, op school langer blijven plakken, aan andere volwassenen gaan hangen. Een andere reactie – en die komt even vaak door – is juist: “Ik heb niemand nodig, laat me maar alleen.” Juist die verschillen in gedrag maken het moeilijk om psychische kindermishandeling te herkennen.’
Opgroeien met weinig aandacht en liefde blijkt diepe sporen achter te laten. Mensen zijn vaak voor hun leven beschadigd, zeggen de twee experts. ‘Het negatieve zelfbeeld is onderdeel geworden van de eigen identiteit, van het fundament. Met alle gevolgen van dien,’ stelt Elzinga. Vriendschappen en intieme relaties zijn vaak ingewikkeld.
Een gebrek aan eigenwaarde maakt mensen ook op latere leeftijd kwetsbaar voor misbruik en een hoop andere zaken…
”een kind zal ook niet zelf om hulp vragen. Het weet eigenlijk niet beter, het schelden of het gebrek aan aandacht hoort er gewoon bij. Dit is zoals het is, en het duurt heel lang voordat het erachter komt dat het ook anders kan. Goh, die ouders van mijn vriendin zijn wél heel lief. Die zelfreflectie komt pas veel later.’’
https://www.augeomagazine.nl/psychische-mishandeling-en-verwaarlozing/achtergrond-beschadigd-voor-het-leven
Je weet ook niet beter dan dat.
Ik heb het zelf ook ervaren helaas.
Had ook geen liefdevolle familie want die zijn zelf net zo.
Mijn oma was bv lief en stabiel, mijn opvoedvader idem,… warme lieve mensen.
Maar de rest was goed in snauwen en roddelen, gemeen zijn.
Niet mijn ding.
Je kleineren mn.
Elkaar kleineren.
Mijn moeder werkte altijd. Geen zin gedoe, dus dan kreeg je een snauw, en ze gaf in feite nooit een compliment of zei eigenlijk nooit dat ze van mij hield.
Ik voelde me altijd schuldig al wist ik niet waarom. Was er iets, (dan was ze chaggerijnig en dan zweeg ze een week lang tegen mij bv) dan zou het wel aan mij liggen.
Alles lag aan mij dacht ik.
Dat ik hoogbegaafd zou zijn was wel het laatste dat ik kon geloven zelfs!
Toen ik die uitslag kreeg geloofde ik het niet eens. Na jaren toen ik gedrag zag bij mijn zoon besefte ik ineens, oh ja… en toen pas durfde ik er in te geloven. Daarvoor niet.
Ik had totaal geen zelfvertrouwen, helemaal niets!
Trots ken ik niet eens. Weet niet eens hoe dat is en voelt.
Ik kan niets denk ik nog steeds… ik ben niets…denk ik ook nog steeds.
Ik leer daarom heen leven verder, maar goed.
Ben ook nog eens HSP, en paranormaal begaafd, al weet ik daar ook niet mee om te gaan.
Dat hoort dan bij je, ik ontwikkel het niet.
Dat wil ik ook niet.
Iemand zei ooit dat ze nooit zo een altruïstisch iemand als mij had meegemaakt.
Maar voor mij is dat normaal, alleen ik zie hoe veel anderen het niet zijn en dat doet me wel eens verdriet.
Je ziet zoveel eigenlijk wat niet te begrijpen valt zelfs.
De oorlogen, een Rutte die jaren ons land belazerde en nu ineens hoofd van de NAVO kan worden…?
Hoe kan dat… die corruptie bv…
De meest logische dingen, die logisch zijn, gebeuren niet. Alsof men het niet ziet ofzo.
Waar ik last van heb en wat ik echt erg vind is als mensen zomaar snauwen, nare opmerkingen maken, onnodig, koud reageren, negeren, ik vind dat nu geen normaal gedrag, terwijl ik dit veel meemaakte.
Ik accepteer dit gedrag dan ook niet meer van mensen.
Ik zie het nu als hun probleem en niet de mijne en ik hoef me daar niet naar onder te voelen, wat dus wel gebeurd natuurlijk.
Maar ik weet het nu en dat scheelt.
Ik heb wel eens het idee gehad dat gevoelig zijn en aardig je een soort sticker op je hoofd geeft dat zegt, hier schop mij maar onderuit, hier verneder mij maar hoor!
Zit je iets dwars, hier is je boksbal…! En dat lef en die brutaliteit van mensen is onvoorstelbaar. Wat geeft iemand het recht om een ander zo te behandelen!?
En misschien zijn het mensen die echt keihard in hun gezicht iemand moeten ervaren die als een bullebak tekeer gaat en zegt en nou kappen!
Maar als je zo niet in elkaar zit???
Het valt niet mee allemaal,… en in het rhesus negatieve verhaal herken ik ook zoveel.
Wat zou het fijn zijn als je houdt van voetbal en je pleurt op de bank op zondagmiddag en … dat was het dan!
Verschil psychische mishandeling en emotionele verwaarlozing
Bij psychische mishandeling behandelen ouders kinderen actief op een verkeerde manier. Bij emotionele verwaarlozing schieten ouders vooral tekort door nalatigheid en passiviteit.
Voorbeelden van psychische en emotionele verwaarlozing
Voorbeelden van mentale mishandeling
- Als ouders hun kind steeds belachelijk maken, uitschelden of laten merken dat ze het niets waard vinden.
- Als ouders niet haalbare verwachtingen hebben en hun kind hierdoor voortdurend bang maken, door bijvoorbeeld te dreigen het kind naar een tehuis te sturen of door het kind op te sluiten in een donkere kast. Of door ongewenst gedrag van het kind overdreven zwaar te bestraffen.
- Als ouders onvoorspelbaar gedrag vertonen: ouders zijn het ene moment lief, het andere moment boos, zonder dat de reden daarvoor duidelijk is. Het kind weet dan niet wat het van de ouders kan verwachten en wordt angstig en onzeker.
- Als kinderen steeds van hun ouders horen dat ze spijt hebben dat ze ooit kinderen hebben gekregen.
- Als ouders hun kind voor zichzelf willen houden en het kind geen mogelijkheden bieden om contacten te leggen met leeftijdgenootjes.
Voorbeelden van emotionele verwaarlozing
Bij emotionele verwaarlozing schieten ouders regelmatig tekort in het geven van positieve aandacht. Wanneer ouders belangrijke behoeften van kinderen structureel negeren zoals de behoefte aan liefde, warmte, aandacht en steun, kan er gesproken worden van emotionele verwaarlozing. Ouders tonen bijvoorbeeld weinig belangstelling in de belevenissen van het kind, troosten een kind niet wanneer het huilt of reageren bijna nooit als het om aandacht vraagt. Daarnaast kan er sprake zijn van emotionele verwaarlozing wanneer aan het kind niet genoeg structuur wordt geboden of er bijna nooit iets samen wordt gedaan. In sommige gezinnen lijken kinderen materieel goed te worden verzorgd: Ze hebben veel speelgoed en dure kleren. Maar dit betekent nog niet dat er ook aandacht is voor de emotionele behoeften van de kinderen.
Signalen van psyschische mishandeling
Onderstaande signalen zijn veelvoorkomende stressindicatoren die aangeven dat er iets met het kind aan de hand is. Dit hoeft geen psychische mishandeling of emotionele verwaarlozing te zijn. Er kan ook iets anders spelen zoals bijvoorbeeld een overlijden van een dierbare of een scheiding. Er kunnen zich ook andere signalen voordoen die niet hieronder vermeld staan.
https://mindkorrelatie.nl/onderwerpen/psychische-mishandeling-en-emotionele-verwaarlozing
Ik heb er niet veel last meer van, maar wel gehad.
Ik weet dat zelfkennis heel belangrijk is.
En dat twijfelen aan jezelf funest is en niet nodig.
